2-3 Yaş Aralığında Sizi Neler Bekliyor?

Çocukların yaşayacakları gelişim özellikleri ve değişimler, kişisel farklılıklar gösterse de genel olarak öngörebileceğimiz bir seyir izler. Yetişkinler olarak bu değişimleri bilmek ve farkında olmak, hem kaygılarımızı gidermek hem de onlara destek olmak için önemlidir.  

Bilişsel Gelişim

Biliş, ileri zihinsel süreçleri içerir. Zihinsel süreçler dikkat, algı, bellek, dil gelişimi, okuma ve yazma, problem çözme, anımsama, düşünme, akıl, yaratıcılık vb. özellikleri içermektedir. Bilişsel gelişim, doğumdan başlayarak çevre ile etkileşim ve çevrenin anlaşılmasını sağlayan bilginin edinilmesi, kullanılması, saklanması, yorumlanarak yeniden düzenlenmesi ve değerlendirilmesindeki zihinsel süreçleri içine alan gelişim alanıdır. Bilişsel gelişimin desteklenmesinde yetişkinlerin rolü çok önemlidir. Anne babaların zengin uyarıcı çevre sunmaları (Doğa gezileri, kültürel geziler ve oyunlar…) çocukların gelişimlerini desteklemektedir.

2-3 YAŞ ARALIĞINDA SİZİ NELER BEKLİYOR?

Vücut bölümleri gösterilip sorulduğunda, adlarını söyler.
Sorulan sorulara basit yanıtlar verir.
Kişi ve nesneler ile ilgili “Nerede?” “Ne?” vb. sorular sorar.
Çiş ve kakasını yapmadan söyler ve bir yetişkinden destek ister.
Diğer çocukların cinsiyetlerini bilir ve sorulduğunda söyler.
2-3 gün önceki olayları hatırlar ve anlatır.
Adını ve soyadını bilir, sorulduğunda söyler.
Anne ve babasının adlarını bilir, sorulduğunda söyler.
Yeni bilgiler edinmek için sık sık soru sorar.
Eşyaları, gerçek işlevleri haricinde oyun içerisinde kullanır.
En az 3 rengi bilir.
‘Büyük’, ‘Küçük’ gibi basit kavramları bilir.
İki basamaklı yönergeleri yerine getirir.

Fiziksel Gelişim (Psikomotor)

'Motor’ kelimesi anlam olarak, hareketi ifade eder. Anne karnında iken her birey fiziksel olarak gelişmeye başlar. Dünyaya geldiğinde de bu gelişim hızlanarak devam eder.
Önceleri refleks olan hareketlerin bazıları, refleks olarak ömür boyu devam ederken, bazıları da zamanla organların bilinçli olarak kullanılması ile motor becerilere dönüşür.
Nefes alıp vermek ya da göz kırpmak, ömür boyu bireyin istemi dışında da olsa devam eden refleksif hareketlerdir.
Oysa tek ayak üzerinde sekmek ya da kağıt kesmek, organların kullanımının bilinçli olması ile yapılan eylemlerdir ve psikomotor gelişim içinde değerlendirilir.
Psikomotor gelişim, yaşam boyu devam eden motor becerilerde ortaya çıkan davranışların kontrol altına alınması sürecidir.
Söz konusu olan davranışlar; duyu organları, zihin ve kasların birlikte çalışması ile ortaya çıkar.    

Aşağıda belirtilen davranışların, bir yıl içerisinde sırası ile gerçekleşmesi beklenmektedir.  

Bardağa şişeden su doldurur.
Topu başının üzerinden ileriye doğru fırlatır.
Büyük düğmeleri açar.
Kolay giyilebilir ayakkabılarını giyer ve çıkarır.
Kolay giyilebilir hırka ve montları çıkarır.

Sosyal-Duygusal Gelişim

Sosyal-duygusal gelişim, çocuğun duygularının farkında olması, kendini tanıması, yeterliliklerini ve sınırlarını bilmesi, hangi durumda nasıl davranacağını bilerek duygu kontrolünün olması, böylelikle iç dünyasında yaşadıkları ile çevrenin beklentileri arasında denge kurabilmesi, yaşadığı topluma uyum sağlaması olarak ifade edilir.
Çocuk, duygusal gelişim sürecinde olumlu ve olumsuz duyguları doğal bir şekilde yaşar.
Olumlu duygulara uygun tepkiler vermek önemliyken, çocuğun olumsuz duygular yaşama sıklığı ve yoğunluğu da oldukça önemlidir.
Sosyal-duygusal gelişimin niteliği anne-baba ve çocuk etkileşimi ile yakından ilişkilidir.

Aşağıda belirtilen davranışların, bir yıl içerisinde sırası ile gerçekleşmesi beklenmektedir.

Akranla vakit geçirme ihtiyacı duyar.
Sevdiği, daha yakın olduğu/olmak istediği akranları olur.
Yabancı korkusu ve terk edilme korkusu ortaya çıkar.
İnat davranışı gözlemlenir.
Öz bakım ihtiyaçlarını kendi karşılamaya heveslidir.
2-3 gün önceki olayları hatırlar ve anlatır.
Adını ve soyadını bilir, sorulduğunda söyler.
Anne ve babasının adlarını bilir, sorulduğunda söyler.

Dil (Konuşma) Gelişimi

Dil gelişimi seslerin, kelimelerin, sayıların, sembollerin kazanılması, saklanması ve dilin kurallarına uygun olarak kullanılmasını içeren bir süreçtir. Dil gelişimi, doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu devam eder.
Dil ve öğrenme arasında önemli bir ilişki vardır.
Çocuğun dil gelişiminde iletişim kurma, diğerlerinin dikkatini çekme, isteklerini duygu ve düşüncelerini iletme ihtiyacı vardır.  

Aşağıda belirtilen davranışların, bir yıl içerisinde sırası ile gerçekleşmesi beklenmektedir.

Bu dönemde çocuğun iletişim yeteneği hızla gelişir.
2 yaş civarında bir çocuğun yaklaşık 200-250 kelime söylemesi ve kelimeleri birleştirmeye başlaması beklenir.
Özellikle 3 yaşına yaklaştığı dönemde sözcük dağarcığı iyice genişlemiş ve 3-4 kelimeli cümleler kurmaya başlamış olması gerekir. Anladığı kelimelerin sayısı ise söyleyebildiklerine kıyasla çok daha fazladır.

Bu yaş çocukları ‘Telgrafımsı konuşma’ olarak bilinen, yani "Baba top oyna." gibi, sadece temel kavramları içeren kısa cümlelerden oluşan bir konuşma biçimi kullanabilir.

Öğrenme Yaklaşımları

Aşağıda bireylerin yatkınlıklarının olduğu zeka türleri ve içeriklerine yer verilmiştir. Araştırmalar her bir çocuğun kendine özel bir öğrenme yöntemi ve kapasitesi olduğunu göstermektedir. Siz de çocuğunuzun aşağıdaki zeka türlerinden hangisine yatkın olduğunu keşfetmeye çalışabilirsiniz. Yaş aldıkça, sizin de desteğiniz ile çocuklar yeni bilgileri hız ve kolaylıkla edinebilmektedir, ancak asıl önemli olan çocuklara öğrenme hevesi ve merakı aşılamak değil mi? Peki bunu sağlamak erken yaşlarda mümkün mü?

Anne baba olarak neler yapabilirsiniz bir bakalım.
 
Sizin sunduklarınız arasından tercih hakkı tanıyın.
Başarılarını değil, çabasını takdir edin.
Sorduğu sorulara bıkmadan, usanmadan, "Daha küçüksün." demeden yanıt verin.
Kitap okumayı önce siz sevin, ancak böylelikle yeni bilgiler edinme merakı olan bireyler yetiştirebilirsiniz. 
Akranları ile kıyaslamayın.
Düşmesine, pislenmesine ve oyuncaklarını söküp, yeniden birleştirmeye çalışmasına izin verin.
Doğada zaman geçirmesini sağlayın.
Başlanılan işin bitirilmesi ile ilgili kararlı olun. 
Ceza ve ödülden kaçının.
İyi ve kötü davranışları ile ilgili, her iki tarafta soğukkanlı olduğu bir zamanda durum ile ilgili sohbet edin.
Koşulsuz sevin ve sizin istediklerinizi yapması için zorlamayın.
Kendi istediklerinin arkasından gitmesi için yüreklendirin.

Eğitime yeni bir yaklaşım getiren 'Çoklu Zekâ Kuramı' Harward Üniversitesi öğretim üyelerinden Howard Gardner tarafından geliştirilmiştir. Çoklu zeka kuramında, bireydeki tek zeka, “IQ” durumuna karşılık birçok zeka alanları ve yetiler bileşiminin var olduğunu, bunlarında geleneksel kalıplaşmış sınavlar ile ölçülemeyeceğini bireylerin sadece yetenekli oldukları bir alanda uzmanlaşmaları yerine, sahip oldukları çoklu zekâ (Dilsel, mantıksal, uzamsal, müzikal, bedensel, sosyal, öze dönük, doğa ve moral zekâ...) alanlarında bireylerin uygun ve kapsamlı eğitimlerle geliştirilmelerini, teşvik edilmelerini sağlaması gerektiği savunulmaktadır.

ÇOKLU ZEKA ALANLARI

Matematiksel-mantıksal kapasite: Sayıları etkili bir şekilde kullanabilme, neden-sonuç ilişkisinden varsayımlar oluşturma, sorgulama ve soyut işlemler yapabilme yeteneğidir.  

Görsel-mekansal kapasite: Görsel araştırma, fark etme, zihinsel benzeştirme, uzamsal akıl yürütme, hayalleri gerçekleştirme, içsel ve dışsal benzetmeleri birleştirme yetenekleridir.  

Müziksel-ritmik (İşitsel) kapasite: Müzik formlarını algılama, ayırt etme ve müzikle ifade etme yetenekleridir.  

Bedensel-kinestetik kapasite: Bireyin düşünce ve duygularını anlatmak için vücudunu kullanması, ellerini kullanarak yeni şeyler üretmesi yeteneğidir. Bir problemi çözmek, bir model inşa etmek veya bir ürün meydana getirmek için vücudunun belli organlarını kullanabilme yeteneğidir.  

Sosyal kapasite: Çevresindeki insanların duygularını, isteklerini ve ihtiyaçlarını anlama, ayırt etme, onlarla etkili iletişim kurabilme yeteneğidir.  

Kişisel (İçsel) kapasite: Kendini tanıma ve kendisi hakkında sahip olduğu bu bilgi ve anlayış ile uyumlu davranışlar sergileme yeteneğidir.  

Doğaya ilişkin kapasite: Yaşayan canlıları tanıma, onları belli karakteristik özelliklerine bağlı olarak sınıflandırma ve diğerlerinden ayırt etme yeteneğidir.  

Sözel-dilsel zeka: Bireyin dile ait kavramları sözlü ya da yazılı olarak etkili bir biçimde kullanabilme yeteneğidir.  

OYUN

Oyun sayesinde çocuklar doğal yolla, kendiliğinden, eğlenerek yeni bilgiler  öğrenirler.  
2 yaş çocuğu artık hedefe yönelik bilinçli davranışlarda bulunmaya başlar ve dikkat süresi bir önceki yıla göre daha uzundur. 
Çocuğunuz ile artan etkileşiminiz, beraber geçen zamanı daha da keyifli ve verimli kılacaktır.
Bir etkinliğe neredeyse 10 dakika dikkatini verebilir.  
Etkileşim hem akran hem de ebeveyn ile artmıştır.
2 yaş çocukları aynı ortamda bulunan kişilerle etkinlikte bulunmak ister.
Ancak bu dönemin paralel oyun dönemi olduğu yani aynı ortamda aynı materyallerle akran veya yetişkinler ile zaman geçirmekten keyif alınmaya başladığı, fakat karşılıklı oyunun henüz kendini göstermediği unutulmamalıdır. Bu dönemde özellikle akranlar ile oyuncakları paylaşma konusunda güçlükler yaşanabilir.    

Zeka Alanlarını Geliştirmeye Yönelik Oyun ve Oyuncak Önerileri

Top atma ve tutma, topu bir alan (Sepet-kova vb.) atma oyunları.
Kum oyunları (Kumdan şekiller yapmak ya da kuma saklanan nesneleri bulmak gibi.)
Kum ile oynamak için yaz aylarını beklemenize gerek yok. 
Çocukların boyuna uygun bir masa üzerine, dışarı taşmasını engelleyecek ölçüde kenar yüksekliği olan bir tepsi ya da kovanın içine temiz bir kum koyup, evde de oynamasını ve parmak kaslarını kuvvetlendirmesini sağlayabilirsiniz.
Su oyunları (Kum ile aynı şekilde düzenek oluşturabilirsiniz.)
Büyük parçalı yap bozlar. İç içe geçmeli kutu oyunları.
Sokakta koşma, önünüze çıkan küçük/alçak setlerin üzerinden aşağıya atlama ya da onların üzerine zıplama oyunları.
Sesli kitaplar okumak kelimeleri nasıl kullanacağı konusunda yol gösterici olacaktır.

Önemli Hatırlatma: Bu içerik ilgili uzman danışman tarafından izleyicilerimizi bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Kendinizin veya çocuğunuzun sağlığı ile ilgili her konuda, bir tıp doktoruna veya çocuk eğitimi ve psikolojisi alanında çalışan uzmanlara danışmanızı tavsiye ederiz.